7- İhtiyaç Analizinin Müfredat Oluşturmadaki Yeri

Macalister'a (2011) göre, her sınıf öğretmeni aslında neyin ne zaman öğretileceği ve neyin test edileceği ve sınıf etkinliklerinin nasıl sunulacağına kadar düşünen bir müfredat tasarımcısıdır. Müfredat tasarlarken öğretmenin dikkat etmesi gereken en önemli unsur ise bilgi ihtiyaçlarının doğru tespit edilmesidir.

Johns (1991) ihtiyaç analizinin, etkinliklerin tasarlanmasının sağlanması açısından öğretim sürecinde önemli bir yeri olduğunu vurgulamaktadır. Toplumsal ve kişisel amaçlar doğrultusunda, bireylerin eğitim ortamına aktif katılımlarını sağlamak amacıyla uygulanan ihtiyaç analizleri, etkili bir programın hazırlanmasında önemli bir role sahiptir. Iwai ve diğerlerine (1999) göre ihtiyaç analizi, bireylerin ihtiyaçlarını gidermek amacıyla eğitim programı hazırlama sürecinde yapılan çalışmalardır.

Yabancı dil öğreniminde ihtiyaç analizinin yerine gelinecek olunursa Brown(1995) ‘ihtiyaç analizi’ni; öğrenme ve öğretme durumunu etkileyen, belirli kurumlar bağlamında öğrencilerin dil öğrenme gereksinimlerini karşılayan, savunulabilir müfredat amaçlarını tanımlamak ve doğrulamak için gerekli tüm öznel ve nesnel bilgilerin sistematik olarak toplanması ve analizi olarak tanımlar. (alıntılama Long& Doughty, 2011)

Berks'e (2010) göre yabancı dil müfredatında ihtiyaç analizi, öğrencilerin hedef dilde ihtiyaç duyacakları dil formlarını belirlemek için önemli bir süreçtir. Long and Doughty'ye (2011) göre ise ‘ihtiyaç analizi', öğrencilerin öğrenme ihtiyaçları hakkında bilgi toplamak için bir süreçtir. Long and Doughty; bu ihtiyaçlar tespit edildiğinde, öğrenme hedeflerine çevrildiğini ve daha sonra öğretim materyallerinin, öğrenme etkinliklerinin, testlerin, program değerlendirme stratejilerinin vb. daha da geliştirilmesi için temel oluşturduklarını belirtiyor. Brown (1995) ve Richards (1984) ise ‘ihtiyaç analizini’ müfredatın veya program tasarımının en önemli yönü olarak tanımlamaktadır. İhtiyaç analizi, öğrencilerin motivasyonunun ve bunun sonucunda da başarılarının artması açısından dikkate alınması gereken önemli süreçlerden biridir (Otilia, 2015). İhtiyaç analizinin öğrenci açısından önemini Kayl (2008) çalışmasında, ‘bir dil müfredatının amaçlarını ve içeriğini öğrencilerin ihtiyaçlarına göre belirlemek için onlar hakkında bilgi toplama ve bu bilgileri analiz etme süreci’ olduğunu belirterek desteklemektedir. ‘Amaç ve hedefler’ müfredat oluşturulurken dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlardandır. Ders programlarının ‘amaç ve hedefleri’ yukarıda önemi belirtilen ihtiyaç analizleri doğrultusunda oluşturulursa öğrenme, öğrenci açısından daha anlamlı olacaktır.

Sawyer (2004) kitabında, eğitim amaçlarının (aims), hedeflerinin (goals) ve kazanımlarının (objectives) bazen eşanlamlı olarak kabul edilmesine rağmen, müfredat literatüründe farklı olduğunu ima etmektedir. Sawyer (2004) amaçların (aims) genellikle kurumsal seviyeye, hedeflerin (goals) program seviyesine, kazanımların (objectives) da ders seviyesine atfedildiğini belirtir.

Ferris ve Hedgcock’un (2004) kitabında atıfta bulunulan Graves’e (2000) göre “net hedefler, öğretmeyi anlamlı ve bir amaca yönelik hale getirmeye yardımcı olur: ‘sınıfta yaptığınız şey genel amacınızla ilgilidir. Hedefler ve kazanımlar, neyin nasıl öğretileceği hakkında seçimler yapmak için bir temel sağlar”.

Richards'a (2001) göre hedeflerle (goals) ilgili birkaç önemli husus, eğitim planlamasına yönelik müfredat yaklaşımını karakterize etmektedir. Aynı çalışmada insanların genellikle takip etmek için belirli hedefleri olduğunda ve ayrıca öğretme ve öğrenme etkinliğinin artırılması açısından öğretimde amaçlara sahip olduğunda motivasyonun daha da arttığını belirtmektedir (Richards, 2001). Ayrıca, bir programın etkili olabilmesi için hedeflerinin tanımlanması gerektiğini vurgulamaktadır.

Brown (1995) müfredat hedeflerini (goals); durum ihtiyaçlarına dayalı olarak arzu edilen, ulaşılabilir program amaçları ve kazanımları ile ilgili genel ifadeler olarak tanımlanmaktadır (s, 71). Kazanımlar (objectives) için ise; öğrencinin bir dersin veya programın sonunda bilmesi veya gerçekleştirmesi beklenen belirli bilgileri, davranışları ve /veya becerileri tanımlayan belirli ifadeler olduklarını belirtir (s, 73).

İhtiyaç analizinin müfredat oluşturmadaki yerine gelinecek olunursa Brown’a (1995) göre bir ihtiyaç analizi yapmak, tamamen yeni bir program için sıfırdan geliştirilen bir müfredatın geliştirilmesinde önemli bir ilk adımdır. Aynı çalışmasında Brown (1995) ihtiyaç analizini; “öğrenme ve öğretme durumu etkileyen bazı kurumların kapsamında, öğrencilerin dil öğrenme gereksinimleri karşılayan, savunulabilir müfredat amaçlarını tanımlamak ve doğrulamak için gerekli tüm öznel ve nesnel bilgilerin sistematik olarak toplanması ve analizi” (s. 36).

Özetlenecek olunursa, literatürdeki birçok çalışmada görülmektedir ki ihtiyaç analizinin müfredat oluşturmadaki önemli bir yeri vardır (Nation & Macalister, 2010; Upton, 2012; Yürekli, 2012). Çünkü teknoloji ile birlikte sürekli gelişen ve değişen eğitim dünyasında önceden belirlenmiş, değişmeyen, kesin amaç ve hedefler yoktur. Brown (1995) bu durumu çalışmasında ihtiyaç analizlerinin sonuçlarının ‘testler, materyaller, öğretim etkinlikleri ve değerlendirme stratejileri geliştirmenin yanı sıra orijinal ihtiyaç değerlendirmesinin hassas doğruluğunu yeniden değerlendirmek için temel teşkil eden amaç ve hedeflerin bir listesi’ olması bakımından önem teşkil ettiğini belirterek özetlemektedir (s. 35).

Referanslar: